Η τέχνη του ηγεμονεύειν

«ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΛΟΓΟΙ»

ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ 

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 

ΜΕΡΟΣ Α’ 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Α. Η περίπτωση του Νικηφόρου Βλεμμύδη (1197-1272): Βίος, έργο & σκέψη 

Α.1. Ο βίος του 

Α.1.1. Από την Πόλη στη Νίκαια 

Α.1.2. Σπουδές κοντά στον Πρόδρομο 

Α.1.3. Η διαμάχη με τον Δημήτριο Καρύκη 

Α.1.4. Η ένταξη στην εκκλησιαστική ιεραρχία 

Α.1.5. Τα ταξίδια προς αναζήτηση κωδίκων 

Α.1.6. Οι διαπραγματεύσεις με τους καθολικούς 

Α.1.7. Ο μοναχισμός, το Παξαμάδιον & οι εις βάρος του κατηγορίες 

Α.1.8. Η απόρριψη των αξιωμάτων & ο Θεόδωρος Β’ Λάσκαρης 

Α.1.9. Οι δογματικές παρεκκλίσεις & το τέλος 

Α.2. Το έργο του 

Α.2.1. Η διαίρεση των έργων θεωρητικού προσανατολισμού 

Α.2.1.1. Φιλοσοφικά έργα 

Α.2.1.2. Ηθικο-πολιτικά έργα 

Α.2.1.3. Θεολογικά έργα 

Α.2.1.4. Ποιητικά–υμνολογικά έργα 

Α.2.1.5. Επιστολογραφία 

Α.2.2. Διαίρεση των έργων θετικού προσανατολισμού 

Α.2.2.1. Φυσικά–γεωγραφικά έργα 

Α.2.2.2. Ιατρικά έργα 

Α.3. Η σκέψη του 

Α.3.1. Οι φιλοσοφικές καταβολές του Βλεμμύδη 

Α.3.2. Οι παιδαγωγικές αρχές του Βλεμμύδη 

Α.3.3. Οι ηθικο-πολιτικές θέσεις του Βλεμμύδη 

Α.3.4. Οι απόψεις για τον Βλεμμύδη 

Β’ ΜΕΡΟΣ Βυζαντινή φιλοσοφική παράδοση & κλασική ελληνική σκέψη στο έργο του Νικηφόρου Βλεμμύδη 

Α. Η φιλοσοφία στο έργο του Νικηφόρου Βλεμμύδη 

Α.1. Η Ἐπιτομή τῆς Λογικῆς: συγγραφή & έκδοση του έργου 

Α.1.1. Η Ἐπιτομή τῆς Λογικῆς & το αριστοτελικό Ὄργανον: δομή & περιεχόμενο 

Α.1.2. Η νεοπλατωνική επίδραση στην Ἐπιτομήν τῆς Λογικῆς 

Α.1.2.1. Δομική & θεματική εξάρτηση από τον Δαβίδ τον Αρμένιο 

Α.1.2.2. Εξάρτηση έκφρασης & περιεχομένου από τον Δαβίδ τον Αρμένιο 

Α.1.2.3. Εννοιολογική εξάρτηση από τον Δαβίδ τον Αρμένιο 

Α.2. Οι λόγοι Περί πίστεως, Περί αρετής & ασκήσεως και Περί ψυχῆς

Α.2.1. Λόγος Περί πίστεως 

Α.2.2. Λόγος Περί ἀρετῆς & ἀσκήσεως 

Α.2.3. Λόγος Περί ψυχῆς 

Β. Η φιλοσοφία ως ιδιαίτερος κλάδος γνώσης 

Β.1. Οι ορισμοί της φιλοσοφίας 

Β.2. Η διαίρεση των φιλοσοφικών σχολών 

Β.3. Η διάκριση της φιλοσοφίας σε ερευνητικά πεδία 

Γ. Η οντολογία στη διδασκαλία του Νικηφόρου Βλεμμύδη 

Γ.1. Οι προϋποθέσεις του προβλήματος 

Γ.1.1. Η αρχαιοελληνική μεταφυσική παράδοση 

Γ.1.2. Η προσωκρατική καταγωγή της αρχαιοελληνικής ουσιοκρατίας 

Γ.1.3. Η πλατωνική ιδεοκρατία ως βάση της αρχαιοελληνικής ουσιοκρατίας 

Γ.1.4. Ο αριστοτελικός υλομορφισμός ως συνέχεια της αρχαιοελληνικής ουσιοκρατίας 

Γ.2. Οι φιλοσοφικές & θεολογικές καταβολές του βυζαντινού εννοιολογικού ρεαλισμού 

Γ.2.1. Οι νεοπλατωνικές προτυπώσεις της σχεσιακής οντολογίας 

Γ.2.2. Οι θεολογικές διατυπώσεις της σχεσιακής οντολογίας 

Γ.2.2.1. Πρόσωπο & σχέση στον Μ. Αθανάσιο 

Γ.2.2.2. Περσοναλισμός & σχεσιακότητα στη σκέψη της Καππαδοκίας 

Γ.2.2.3. Από τις αρεοπαγιτικές συγγραφές στον Λεόντιο Βυζάντιο και τον Ιωάννη τον Δαμασκηνό 

Γ.3. Το πρόβλημα των καθόλου στη βυζαντινή φιλοσοφική σκέψη 

Γ.3.1. Το πρόβλημα των καθολικών εννοιών στον ι. Φώτιο 

Γ.3.2. Το πρόβλημα των καθολικών εννοιών στον Νικηφόρο Βλεμμύδη 

Γ.3.2.1. Οι πέντε κατηγορίες του όντος 

Γ.3.2.2. Περί γένους, είδους & σχέσεως 

Γ.3.2.3. Η διδασκαλία του μετριοπαθούς εννοιολογικού ρεαλισμού 

Γ.3.2.4. Ο θεολογικός περσοναλισμός & ενεργητισμός στην περί του όντος διδασκαλία του Νικηφόρου Βλεμμύδη 

Γ.3.2.5. Οι αριστοτελικές Κατηγορίες & η σχεσιακή οντολογία στη διδασκαλία του Νικηφόρου Βλεμμύδη 

Γ.3.2.6. Η σχέση ουσίας & συμβεβηκότος στη διδασκαλία του Νικηφόρου Βλεμμύδη 

Γ.3.2.7. Ουσία & ενέργεια στη διδασκαλία του Νικηφόρου Βλεμμύδη 

Γ.3.2.8. Οι όροι ὑπόστασις, ἀνυπόστατον & ἐνυπόστατον στη διδασκαλία του Νικηφόρου Βλεμμύδη 

Δ. Η γνωσιολογία στο έργο του Νικηφόρου Βλεμμύδη 

Δ.1. Η κατηγοριοποίηση της γνώσης: ἡ ἄνευ λόγου & ἡ μετά λόγου γνῶσις 

Δ.1.1. Η πείρα & η εμπειρία ως προϊόντα της μερικῆς γνώσεως 

Δ.1.2. Η τέχνη & η επιστήμη ως προϊόντα της μετά λόγου γνώσεως 

Δ.2. Ο ρόλος της ἐπινοίας στην ανθρώπινη γνωστική λειτουργία 

Δ.3. Η δομή του γνωσιολογικού μηχανισμού 

Δ.3.1. Η διάκριση των γνωστικών δυνάμεων: ἄλογες & λογικές 

Δ.3.2. Τα είδη του νου: νοερόν & διανοητικόν 

Ε. Ψυχολογία & ηθική στο έργο του Νικηφόρου Βλεμμύδη 

Ε.1. Η περί ψυχής διδασκαλία του Νικηφόρου Βλεμμύδη 

Ε.1.2. Ο ορισμός της ψυχής κατά Βλεμμύδη 

Ε.1.3. Η δομή της ψυχής κατά Βλεμμύδη 

Ε.1.4. Η διάκριση των ψυχών 

Ε.1.4.1. Άλογες ή ατελείς ψυχές 

Ε.1.4.2. Λογικές ή τέλειες ψυχές 

Ε.2. Η ηθική θεωρία στη διδασκαλία του Νικηφόρου Βλεμμύδη 

Ε.2.1. Το έργο του ανθρώπου: ἁπλῶς & μετά λόγου ζῆν 

Ε.2.2. Η διάκριση μεταξύ ἁπλῶς μετά λόγου ζῆν & εὖ μετά λόγου ζῆν 

Ε.2.3. Ο ορισμός της ηθικής αρετής & οι τέσσερις πρακτικές αρετές 

Ε.2.4. Η πρακτική αρετή της φρονήσεως 

Ε.2.4.1. Η διάκριση μεταξύ φρονήσεως & συνέσεως 

Ε.2.5. Οι πρακτικές αρετές της σωφροσύνης & της ανδρείας 

Ε.2.5.1. Η διάκριση μεταξύ σωφροσύνης & ανδρείας 

Ε.2.6. Η αρετή της δικαιοσύνης 

Ε.2.7. Η φιλαυτία: η διάκριση σε ὂντως φιλαυτίαν και δοκούντως ἢ κατά πολλούς φιλαυτίαν 

Γ’ ΜΕΡΟΣ Βυζαντινή πολιτική θεωρία & κλασική πολιτική σκέψη στο έργο του Νικηφόρου Βλεμμύδη 

Α. Προβληματολογία & μεθοδολογικές διευκρινίσεις 

Β. Ο Βασιλικός ἀνδριάς του Νικηφόρου Βλεμμύδη 

Β.1. Εισαγωγή: Ιστορικό πλαίσιο, δομή–περιεχόμενο & κρίσεις του έργου 

Β.2. Χειρόγραφη παράδοση & εκδόσεις του Βασιλικοῦ ἀνδριάντος 

Γ. Η βυζαντινή πολιτική θεωρία στο έργο του Νικηφόρου Βλεμμύδη 

Γ.1. Οι μεταφυσικές–οντολογικές προϋποθέσεις της βυζαντινής πολιτικής θεωρίας: συγκλίσεις & αποκλίσεις από τον κλασικό πολιτικό στοχασμό 

Γ.1.2. Το πρότυπο του ιδεώδους ηγεμόνα στο ἐν Χριστῷ Imperium Romanum 

Γ.1.3. Οι οντολογικές προϋποθέσεις στην περί κράτους θεωρία της βυζαντινής πολιτικής παράδοσης 

Γ.1.3.1. Η ολιστική μεταφυσική στην κλασική πολιτική σκέψη 

Γ.1.3.2. Η προσωποκεντρική οντολογία στη βυζαντινή πολιτική παράδοση 

Γ.1.4. Κόσμος, κόσμιος & κοσμεῖν: Η κοσμολογική θεώρηση στην πολιτική θεωρία της κλασικής σκέψης & της βυζαντινής παράδοσης 

Γ.1.4.1. Η κοσμική τάξις στον κλασικό πολιτικό στοχασμό 

Γ.1.4.2. Η θεονομική τάξις στη βυζαντινή πολιτική θεωρία 

Γ.2. Η ηθική φιλοσοφία στη βυζαντινή πολιτική θεωρία 

Γ.2.1. Η ηθική τελείωσις του ηγεμόνα ως βάση στη βυζαντινή πολιτική θεωρία 

Γ.2.2. Η ηθική της φιλανθρωπίας στη βυζαντινή πολιτική θεωρία 

Γ.2.3. Η ιατρική ηθική στη βυζαντινή πολιτική παράδοση 

Γ.2.4. Το ηθικό πρότυπο του ποιμένος-πατρός στη βυζαντινή πολιτική παράδοση 

Γ.2.4.1. Μυθοποίηση & θεοποίηση στη βυζαντινή πολιτική θεωρία 

Γ.2.5. Η φιλία ως ηθική κατηγορία στη βυζαντινή πολιτική παράδοση 

Γ.2.5.1. Η αριστοτελική φιλία ως ηθική κατηγορία στη βυζαντινή πολιτική θεωρία 

Γ.2.5.2. Η φιλαλήθεια ως στήριγμα στη βυζαντινή πολιτική σκέψη 

Γ.3. Οι προσεγγίσεις του δικαίου στη βυζαντινή πολιτική παράδοση 

Γ.3.1. Συλλογικότητα στη βυζαντινή πολιτική θεωρία 

Γ.3.1.1. Η συλλογικότητα στην κλασική πολιτική σκέψη 

Γ.3.1.2. Η συλλογικότητα στη βυζαντινή πολιτική παράδοση 

Γ.3.2. Οι θεσμοί της πρόνοιας & της δικαιοσύνης στη βυζαντινή πολιτική θεωρία 

Γ.3.2.1. Ο νόμος στην κλασική πολιτική σκέψη 

Γ.3.2.2. Ο νόμος στη βυζαντινή πολιτική παράδοση 

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ 

α. ΠΗΓΕΣ 

β. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 

γ. ΔΙΕΘΝΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ